رشد و تعالی شخصیت

رشد و تعالی شخصیت شما / راههای موفقیت
نویسنده : دکتر علیرضا رحیمی بروجردی

یکی دیگر از راه‏های کسب موفقیت، رشد و نوسازی مداوم شخصیت است. کلید رمزی که می‏تواند قفل درهای بسیاری را به سوی موفقیت و آرامش پایدار بگشاید.

شخصیت عبارت است از ویژگی‏های رفتاری، فکری، اخلاقی، نفسانی، تربیتی، آموزشی، فرهنگی، وراثتی،‌ احساسی، انگیزشی، هیجانی و..... یک انسان که تا حدود زیادی منحصر به فرد بوده و از جهات بسیاری، با دیگران متفاوت است.

برخی از این ویژگی‏ها اکتسابی هستند و انسان از بدو تولد تا زمان مرگ، آن‏ها را در خود به‏وجود آورده، کم یا زیاد کرده و وجوه متفاوتی را طی گذران عمر،‌ در رفتار و کردار و گفتار خود به نمایش می‏گذارد. بخش کمی از ویژگی‏های شخصیتی اما اکتسابی نیستند و تحت تأثیر وراثت زیستی قرار می‏گیرند.....

ادامه

عوامل مختلفی در رشد و تعالی شخصیت مؤثرند که در ادامه به گوشه‏ای از آن‏ها اشاره خواهد شد. بدیهی است، توجه به این نکات می‏تواند انسان را در پیداکردن راه‏های دیگری یاری رساند.

1- به‏طور کلی شخصیتی سالم است که ضمن داشتن ثبات و پایداری بتواند رفتاری سازگار و انعطاف‏پذیر در برخورد با محیط و موقعیت‏های متفاوت از خود نشان دهد. بنابراین، چنین شخصیتی قابل پیش‏بینی است و اطرافیان نیز سازگاری بیشتری با آن نشان خواهند داد. برعکس، ناسازگاری و انعطاف‏ناپذیری با محیط و اطرافیان نمایانگر اختلال در شخصیت است. این افراد غالباً با تغییرات جدید مخالف بوده و واکنش‏های منفی از خود نشان می‏دهند.

2- هرچند شخصیت، مفهومی انتزاعی است، اما آثارش آن‏قدر مشهود و معلوم است که بخش قابل توجهی از زندگی آدمیان در فرایند روابط اجتماعی آن‏ها را تشکیل می‏دهد. برای مثال، کسی‏که راستگو، امانتدار، به قول و قرارها پای‏بند، امانتدار، نوعدوست، بخشنده و...... است، نزد مردم از شخصیتی سالم برخوردار بوده و مناسب‏ترین رابطة اجتماعی را می‏تواند با اطرافیان برقرار کند.

3- ظاهری آراسته داشتن، خوش‏بو بودن، زیبا و شیرین و آرام سخن‏گفتن، خوش‏رویی و خوش‏خلقی، تحمل مشکلات و سختی‏ها، انتقادپذیری، انعطاف‏پذیری و حتی مثبت‏اندیشی و برقراری روابط گرم با اطرافیان، در پرورش و بازسازی شخصیت انسان‏ها نقش قابل توجهی داشته و از طرف دیگر، تأثیرات مثبت و مطبوعی بر اطرافیان برجای می‏گذارد. در این رابطه موارد فراوانی را نیز می‏توان اضافه کرد که هرکدام بنا بر تجربه‏های فردی می‏توانند در رشد شخصیت حایز اهمیت باشند.

4- فراگیری مهارت‏های اجتماعی و بهترین استفادة بهینه از عنصر زمان و پرهیز از اتلاف وقت و تنبلی و بی‏حوصلگی؛ در رشد شخصیت نقش بالایی دارد. بخش قابل توجهی از خلق شخصیت‏های سیاسی، هنری، اجتماعی، مذهبی، ادبی، علمی و.... مرهون رعایت این نکته بوده که به‏علاوه، موفقیتی پایدار را به‏همراه خواهد داشت.

5- رعایت هنجارها، سنت‏ها، آداب و روسوم و قوانین رایج محیطی که در آن زندگی کرده و به کار و فعالیت مشغولیم،‌ می‏تواند شخصیت سالم، جذاب و پرطرفداری را از ما به نمایش بگذارد.

6- مشاهدات نشان داده‏اند که چهار ویژگی هدفمند بودن،‌ امید داشتن، توکل کردن و شاکر بودن نه‏تنها در رشد شخصیتی زیبا و مطلوب نقش مهمی دارند، بلکه دارابودن این صفات، به‏تنهایی می‏توانند متضمن موفقیت همراه با آرامش باشند.

7- به‏علاوه، رعایت ارزش‏های اخلاقی، فرهنگی و انسانی، شخیصت سالمی را خلق کرده، حتی می‏تواند بر آن‏دسته از زوایای پنهان شخصیتی که جنبة‌ منفی و ناسازگار داشته و به سبب وراثت یا تأثیرات محیطی، تجربه‏های ناخوشایند گذشتة خود و اطرافیان نزدیک پدید آمده و به‏صورت جبری بر انسان تحمیل می‏شوند، غلبه کند. مطالعات متعددی نشان داده‏اند، کسانی‏که به ارزش‏های دینی پای‏بندی بیشتری داشته باشند و در هر لحظه از زندگی به فکر مرگ و آخرت باشند، شخصیت سالم‏تری داشته و توانایی بالاتری در رشد و بازسازی شخصیت از خود نشان می‏دهند.

8- یکی از روش‏های مؤثر در ارتقاء شخصیت، جمع‏گرایی یا عدم کناره‏گیری از جمع است. دست‏یابی به شخصیتی دوست‏داشتنی با ویژگی‏های انسانی مورد قبول جامعه، از راه اجتماعی‏بودن و اجتماعی‏شدن شخصیت و پرهیز از انزواطلبی، گوشه‏گیری و خودمحوری امکان‏پذیر است. انسان اجتماعی قادر خواهد بود بسیاری از نیازهای طبیعی خود را از طریق برقراری رفتار اجتماعی به اصطلاح "جامعه پسند" تأمین کند.

9- همچنین، مؤلفه‏های فرهنگی رایج در شکل‏گیری شخصیت افراد جامعه، نقش مهمی ایفا می‏کنند. ازطرفی، چون درنهایت مردم سهم مهمی در تشکیل ساختار چنین مؤلفه‏هایی به‏عهده دارند، بنابراین تأثیر و تأثر متقابل فرهنگ و شخصیت مردم بر روی یکدیگر، غیرقابل انکارند.

10- رفتارهایی که طی زمان برای افراد به‏صورت عادت درمی‏آیند و بخشی از تجربه‏های زندگانیشان را تشکیل می‏دهند، در شکل‏گیری شخصیت و بروز آثار آن،‌ سهم فراوانی دارند. بدیهی است که تغییر رفتار نامطلوب و الگوپذیری از شخصیت انسان‏های بزرگ، می‏تواند در رشد و تعالی شخصیت، بسیار مؤثر باشد.

11- مسؤولیت‏پذیری نیز در رشد و تعالی شخصیت بسیار مهم است. کسی‏که مسؤولیت اعمال خود را می‏پذیرد و به آن‏چه انجام می‏دهد آگاهی کامل دارد، به‏طور مستمر در رشد شخصیت خویش کوشاست.

12- تطابق حرف با عمل نیز یکی از نشانه‏های شخصیت سالم و جامعه‏پسند است. برای بازسازی شخصیت لازم است که به آن‏چه می‏گوییم عمل کنیم و حرف و سخنی را بر زبان نرانیم اگر درصدد انجام آن در زندگی نیستیم. پرهیز از دوگانگی در حرف و عمل، شخصیتی واحد خلق کرده و درنهایت، از بروز شخصیت‏های چندگانه که برخی از افراد مبتلا به آنند، جلوگیری می‏کند.

برخورداری از شخصیتی سالم، موفقیت همراه با آرامش را به ارمغان می‏آورد. رعایت نکات سادة بالا که به صورت‏های مختلف مورد تأکید شرع، پیامبر، امامان و بزرگان و اندیشمندان قرار گرفته و برای هر کدام از موارد ذکرشده می‏توان انبوهی مصادیق گهربار شاهد آورد، فرد را به سوی پاکی، راستی و آرامش رهسپار کرده و او را در زندگی دنیا سعادت‏مند خواهد کرد.

پس به‏خاطر داشته باشیم که برای دست‏یازی به موفقیت همراه با آرامش، باید به‏طور مستمر شخصیت خود را نوسازی کرده،‌ در رشد و ارتقاء آن کوشا باشیم. رشد و بازسازی مداوم شخصیت، افق‏های روشنی از موفقیت پیش روی انسان باز کرده،‌ درهای تازه و جدیدی را برای بهترزیستن و برخورداری از آرامشی پایدار، به روی او خواهد گشود.